به گزارش خودرونامه به نقل از روزنامه جهان صنعت، براساس همین وعده‌ها بود که وزارت صمت اسفند پارسال برای پیش‌فروش خودروهای وارداتی اقدام به ثبت‌نام از ۳۴ هزار نفر با شرط بلوکه کردن ۵۰۰ میلیون تومان کرد که با انصراف ۴ هزار نفر، ۳۰ هزار نفر در صف خرید باقی ماندند. ضیغمی ۲۹ مهر نیز وعده داد از نظر وزارت صمت واردات حداقل ۶۰ هزار خودرو تا پایان سال امکان‌پذیر است، اما پس از دو ماه و در ۲۱ آذر در اظهارنظر دیگری اعلام کرد ظرفیت واردات ۴۰ هزار خودرو تا پایان سال وجود دارد، اما به شرطی که تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی با سرعت انجام شود.
با این حال آمار گمرک نشان می‌دهد تاکنون ۴۳۸۶ خودرو به ارزش ۸۶ میلیون و ۴۷۸ هزار دلار به صورت قطعی وارد کشور شده است؛ یعنی تنها ۲ درصد از وعده واردات ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو محقق شده است.
البته ضیغمی اعلام کرده که تاکنون بیش از ۸۴۰۰ دستگاه خودرو از برندهای مختلف در سامانه مذکور عرضه شده است. این در حالی است که در مجموع بیش از ۸۰۰۰ دستگاه خودرو وارد بنادر کشور شده است. همچنین باید تاکید کرد از این تعداد حدود ۴۵۰۰ دستگاه خودرو از گمرکات مختلف ترخیص شده است.

علت کندی واردات
یکی از اصلی‌ترین علل کندی واردات وضعیت تامین ارز است که بارها نیز مورد تاکید قرار گرفته است؛ تخصیص ارز یک بازه زمانی ۳ تا ۴ ماهه نیاز دارد و با توجه به اینکه بانک مرکزی باید برای این امر همکاری لازم را داشته باشد به نظر می‌رسد یکی از علل عمده کندی واردات خودرو مساله ارز باشد.
موضوع دیگر مربوط به تغییر رویکرد وزارت صمت برای واردات خودروهای برقی می‌شود؛ آن‌طور که علی‌آبادی وزیر صمت تاکید دارد باید تا پایان سال ۱۰۰ هزار خودروی برقی به کشور وارد شود که البته بنا به ادعای علی‌آبادی ارز این خودروها نیز تامین شده است. بنابراین به نظر می‌رسد وزارت صمت بیشتر تمرکز و اولویت خود را بر واردات این قبیل خودروها گذاشته است.
موضوع دیگر مربوط به بوروکراسی‌های اداری پیچیده می‌شود؛ البته اگرچه دولت تلاش کرده در زمینه گواهی‌های استاندارد مسیر را هموار کند، اما همچنان بوروکراسی‌های پیچیده‌ای در زمینه واردات، ترخیص و شماره‌گذاری خودروهای وارداتی وجود دارد.

فرآیند طولانی شماره‌گذاری خودرو
نکته دیگر مربوط به فرآیند پلاک‌گذاری خودروهای وارداتی می‌شود که بنا به برخی خبرها فرآیندی طولانی و زمان‌بر است به شکلی که تاکنون علی‌رغم ترخیص بیش از ۴۳۰۰ خودرو، حدود نیمی از دستگاه‌ها پلاک و تحویل متقاضیان شده است.
ضیغمی در این رابطه با اشاره به اینکه حدود ۱۰۰۰ دستگاه خودرو عمدتا متعلق به یکی از شرکت‌های اصلی واردکننده خودرو تا هفته گذشته پلاک شده، گفته است حدود نیمی از خودروهای ترخیص‌شده از گمرکات، شماره‌گذاری و اصطلاحا پلاک شده است.
طبق اذعان رییس سازمان توسعه تجارت ایران فرآیند ترخیص و شماره‌گذاری خودرو به این صورت است که باید موضوعاتی مثل ارائه مجوز اسقاط، مجوز محیط‌زیست در حوزه رده انرژی و در نهایت بازدید فیزیکی طی شود. برخی واردکنندگان معتقدند این مرحله حداقل به یک ماه زمان نیاز دارد. این در حالی است که برای برخی واردکنندگان این مرحله طرف مدت دو هفته نیز به اتمام رسیده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که زمان ترخیص و پلاک‌گذاری خودرو طولانی‌تر از آن چیزی است که ضیغمی به آن اشاره می‌‌کند.

در ادامه به سه مرحله فرآیند ترخیص و پلاک‌گذاری خودرو اشاره کرده‌ایم.
۱- فرآیند تخصیص ارز جهت واردات خودرو: بررسی‌ها نشان می‌دهد، ارز واردات خودرو، از طریق ارز حاصل از صادرات اشخاص ( ارز صادرات خود و غیر‌) می‌باشد. نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که در رویه تامین ارز واردات خودرو از محل صادرات غیر، فرآیند تخصیص، تامین ارز و فرآیند دریافت گواهی ثبت آماری بانک مرکزی (کد ساتا) عملا فرآیندی زمان‌بر است و بین ۳ الی ۴ ماه طول می‌کشد. به بیانی دیگر در این رویه وارداتی، تنها شرکت‌هایی که حداقل از ۳ تا ۶ ماه پیش اقدام به ثبت نمایندگی برای واردات کرده‌اند می‌توانند کد ساتا را دریافت و فرآیند ترخیص خودرو از گمرک را تا انتها طی کنند، به عبارت دیگر شرکت‌های جدیدی که قصد واردات دارند باید این پروسه ۶ ماهه را طی کنند.
۲- مدارک مورد نیاز برای ترخیص: دیگر نکته‌ای که درخصوص ترخیص خودروهای وارداتی از گمرک وجود دارد، اخذ مجوزهای استاندارد ۸۵گانه مرتبط با خودرو است. البته نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد این است بعد از مطرح شدن برخی حواشی درخصوص رسوب خودرو در گمرکات و بنادر با ورود معاون اول رییس‌جمهوری رویه سهل‌گیرانه‌تری درخصوص دریافت مجوزها صورت گرفت. به این ترتیب با همکاری سازمان ملی استاندارد درخصوص ترخیص خودرو‌های وارداتی تسهیلات قابل‌توجهی درخصوص استانداردهای ۸۵گانه لحاظ شده است. در همین راستا نیز پیگیری‌ها نشان می‌دهد هم‌اکنون تنها خودروهایی که استاندارد آلایندگی را کسب نکرده‌اند اجازه ترخیص از گمرکات را نخواهند داشت. ۳- مشکلات خرید خودرو توسط واردکنندگان: از طرف دیگر نکته‌ای که به نظر می‌رسد می‌تواند به عنوان آخرین عامل برای وضعیت فعلی خودرو‌های وارداتی مطرح شود، وجود چالش‌ها و مشکلاتی است که مقابل واردکنندگان در حوزه تامین خودرو وجود دارد که البته در این خصوص باید شفاف‌سازی بیشتری شود.

تکلیف متقاضیان اسفند ۱۴۰۱ چه می‌شود؟
براساس این گزارش، علاوه بر موضوعات فوق‌الذکر، از اواخر سال گذشته حدود ۳۴ هزار نفر در سامانه مرتبط با فروش خودروی وارداتی ثبت‌نام کرده بودند که پس از مدتی تعداد ۳۵۰۰ نفر از متقاضیان از دریافت خودرو خارجی انصراف داده‌اند و مبالغ واریزی نیز به حساب آنها عودت داده شد. در این بین حدود ۷۵۰۰ متقاضی نیز به صورت قطعی خودروی وارداتی خود را از طریق سامانه انتخاب کرده‌اند. بنابراین هم‌اکنون حدود ۲۲ هزار نفر در سامانه فروش خودروی وارداتی همچنان به عنوان متقاضی خرید این خودروها حضور دارند. یعنی در حالی صرفا از طریق سامانه یکپارچه ۲۲ هزار نفر منتظر دریافت خودرو هستند که تاکنون از ۸ هزار خودروی وارد شده حدود ۴۳۰۰ خودرو ترخیص شده است که از این میزان هم فقط نیمی از خودروها پلاک شده است. این شرایط در حالی است که ابتدا قرار بود تا پایان آذر وضعیت متقاضیان سامانه یکپارچه تعیین‌تکلیف شود و در ادامه قرار شد تا اواسط دی ماه وضعیت این افراد مشخص شود. حال نیز گفته می‌شود که این متقاضیان باید تا پایان سال منتظر بمانند!
علی‌آبادی در این رابطه گفته است که کمتر از سه ماه باقی مانده از سال جاری وضعیت تمامی متقاضیان خرید خودرو‌های وارداتی تعیین‌تکلیف خواهد شد.
این اظهارات وزیر صمت می‌تواند دو وجه متفاوت داشته باشد، به طوری که می‌توان کلمه «تعیین‌تکلیف» را اینچنین تعبیر کرد که قرار است در ماه‌های باقیمانده از سال، ورق واردات خودرو برگردد و با سرعت گرفتن ورود خارجی‌ها، همه خودرو‌ها به متقاضیان تحویل داده شوند، یا اینکه منظور وی از تعیین‌تکلیف این است که همین روند قطره‌چکانی ورود و تحویل خودرو‌های وارداتی ادامه خواهد داشت و وزارت صمت به متقاضیان اعلام خواهد کرد زمان معینی برای تحویل خارجی‌ها وجود ندارد. اظهارات متولیان صمت در مورد متقاضیانی که اسفند سال گذشته با بلوکه کردن ۵۰۰ میلیون تومان به نام سازمان حمایت اقدام به ثبت‌نام خرید خودروهای وارداتی کردند، به گونه‌ای است که امید سایر خریداران را نیز برای منتظر ماندن جهت خرید خودروی خارجی ناامید کرده است، چراکه وقتی وزارت صمت به افرادی که با بلوکه کردن پول اقدام به ثبت‌نام کرده بودند این گونه خلف وعده می‌کند با سایر متقاضیان چه رفتاری خواهد داشت؟

فروش خودروهایی که وارد نشده‌اند!
در مجموع بیش از یک‌سال و نیم از آزادسازی واردات خودرو می‌گذرد، اما تنها نکته محسوس فوران وعده‌و‌وعیدها بوده است؛ در دوره وزارت فاطمی‌امین وزیر سابق صمت قرار بود تا پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۱۰۰ هزار خودرو و در مجموع تا خرداد ۱۴۰۲ حدود ۲۰۰ هزار خودرو وارد کشور شود که هر روز هم وعده‌های رنگارنگی در این خصوص داده می‌شد. با شروع به کار علی‌آبادی در وزارت صمت نیز قرار شده تا پایان امسال ۱۰۰ هزار خودروی برقی وارد کشور شود که اگر بنا را بر وعده‌های قبلی بگذاریم باید به این اظهارات علی‌آبادی نیز با دیده شک نگریست.
تمام این مباحث در حالی است که از زمانی که موج خبری در مورد آزادسازی واردات خودرو شروع شد بازار خودرو همچنان چشم‌انتظار خودروهای خارجی است و فروشنده و خریدار در بلاتکلیفی به سر می‌برند که همین امر به رکود عمیق در بازار بیش از پیش دامن زده است و به نظر می‌رسد وزارت صمت قصد فروش خودروهایی را دارد که وارد کشور نشده‌اند!