بر اساس آمارنامه تجمعی شهریورماه که توسط وزارت صمت منتشر شده، خودروسازان در شش‌ماهه ابتدایی امسال ۱۹هزار و ۷۶۳ دستگاه مینی‌بوس و میدل‌باس، اتوبوس، کامیون، کامیونت و کشنده تولید کرده‌اند. این رقم برای مدت مشابه سال گذشته ۱۴ هزار و ۱۶۷ دستگاه بود. بنابراین تولیدکنندگان خودروهای تجاری در این مدت پنج‌هزار و ۵۹۶ دستگاه معادل ۳۹درصد تولید بیشتری داشته‌اند. اما در آمار ماهانه وضعیت به منوال دیگری دنبال می‌شود. در حالی خودروسازان در ماه پایانی تابستان تنها دوهزار و ۳۵۶ دستگاه خودروی تجاری تولید کرده‌اند که در شهریور سال گذشته هزار و ۱۶۶ دستگاه بیشتر، یعنی سه‌هزار و ۵۲۲ دستگاه، تولید تجاری داشته‌اند.

رشد تولید محقق‌شده را می‌توان در راستای سیاست جایگزینی خودروهای تجاری فرسوده ارزیابی کرد. با همین هدف بود که ۱۵ مهرماه شورای اقتصاد تصویب کرد طی چهار سال آینده ۸۵هزار خودروی فرسوده سنگین باید با خودروهای داخلی جایگزین شوند. با توجه به اینکه تنها در ۶ماهه امسال خودروسازان ۱۹هزار و ۷۶۳ دستگاه خودروی تجاری تولید کرده‌اند، به نظر نمی‌رسد این هدف چندان دور از دسترس باشد. البته برای رسیدن به این هدف باید این سطح از تولید و رشد حفظ شود. البته این تنها مصوبه‌ای نیست که به موضوع تجاری‌های فرسوده می‌پردازد. ۲۴ مهرماه نمایندگان خانه ملت در قالب بررسی برنامه هفتم توسعه، ‌به دولت اجازه دادند به ازای اسقاط هر دستگاه اتوبوس و کشنده جاده‌ای با عمر بالای ۲۵ سال، نسبت به اعطای مجوز واردات اتوبوس و کشنده جاده‌ای با سن کمتر از ۱۰ سال به مالک کشنده اقدام کند. بنابراین یک راه جایگزینی خودروهای فرسوده تجاری بر اساس این مصوبه واردات خواهد بود. همچنین در دولت دوازدهم نیز ابرپروژه‌ای برای جایگزینی ۲۰۲هزار خودروی سنگین فرسوده کلید خورد که البته هرگز به سرانجام نرسید.

اما هما‌ن‌طور که اشاره شد حالا روند تولید این خودروها رو به رشد است. البته بیشتر بار این رشد بر دوش کامیون، کامیونت و کشنده است. در شش‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱ خودروسازان ۱۳هزار و ۱۲۴ دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده تولید کرده بودند، اما در سال جاری این رقم را به ۱۸هزار و ۸۴۷ دستگاه رساندند تا رشد ۴۴درصدی را ثبت کنند. در شهریور‌ماه اما این روند بسیار کند شد، به طوری که در ششمین ماه از سال خودروسازان حتی کمتر از شهریور سال گذشته کامیون، کامیونت و کشنده تولید کردند. براساس آمار منتشره از وزارت صمت، در شهریور امسال دوهزار و ۲۲۱ دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده تولید شده که ۳۳درصد کمتر از تولید سه‌هزار و ۳۰۴ دستگاهی مدت مشابه سال گذشته است.
گرچه تولید تجاری‌ها به لطف کامیون، کامیونت و کشنده با رشد همراه بوده اما وضعیت تولید اتوبوس در این میان به هیچ عنوان قابل‌پذیرش نیست. بنابر آمارنامه تجمعی شهریورماه، نیمه ابتدایی امسال تنها ۴۲۰ دستگاه اتوبوس در کشور تولید شده است. این درحالی است که این رقم برای مدت مشابه سال گذشته ۵۶۰ دستگاه بود. بنابراین در این بازه زمانی خودروسازان ۱۴۰ دستگاه، معادل ۲۵درصد، کمتر اتوبوس تولید کرده‌اند. در مقایسه شهریورماه امسال با مدت مشابه سال ۱۴۰۱ وضعیت حتی بغرنج‌تر می‌شود، به طوری که در ششمین ماه از سال جاری خودروسازان تنها ۸۹ دستگاه اتوبوس تولید کرده‌اند، در‌حالی‌که شهریورماه سال گذشته این رقم ۱۳۶ دستگاه بود که نشان از افت ۳۵درصدی تولید این دست از خودروها دارد. تولید محدود و افت روند تولید اتوبوس در حالی است که ناوگان اتوبوس‌های بین‌شهری به‌شدت با بحران فرسودگی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و گاه و بیگاه خبری از تصادفات مرگ‌بار این اتوبوس‌ها منتشر می‌‌شود که عموما به علت فرسودگی رخ داده است.

تولید مینی‌بوس و میدل‌باس نیز در ماه پایانی تابستان تقریبا نصف شده است. این دست از خودروها که در شهریور سال گذشته به میزان ۸۲ دستگاه تولید شده بودند، در ششمین ماه از سال تولید آنها به ۴۷ دستگاه رسید تا افت ۴۳درصدی را ثبت کند. البته تولید مینی‌بوس و میدل‌باس در آمار شش‌ماهه با رشد بسیار محدودی همراه بود، به طوری که از تولید ۴۸۳ دستگاهی در نیمه ابتدایی سال ۱۴۰۱ به ۴۹۶ دستگاه رسید تا ضمن ثبت رشد سه‌درصدی، تنها ۱۳ دستگاه بیشتر مینی‌بوس و میدل‌باس تولید کنند.
منبع: دنیای اقتصاد