از همان روزی که دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا خروج این کشور را از توافق هسته ای و برجام اعلام کرد، مشخص بود خودروسازان اروپایی، ژاپنی و کره ای در ایران نخواهند ماند، اما در مورد خروج چینی ها تردید وجود داشت. این تردید از آن جهت بود که در دور قبلی تحریم ها (طی سال های 91 و 92)، خودروسازان چینی نه تنها صنعت خودرو ایران را ترک نکردند، بلکه فعالیت خود را نیز گسترش دادند. شرایط به شکلی پیش رفت که علاوه بر شرکت های قبلی، خودروسازان دیگری نیز از چین به ایران آمدند تا شانس خود را در یکی زا بازارهای بزرگ خاورمیانه امتحان کنند. ماندگاری چینی ها در دوران تحریم های اوایل دهه 90 کمک بزرگی به خودروسازی یاران کرد، آن هم از دو جهت. نخست اینکه قطعه سازان و خودروسازان توانستند بخش قابل توجهی از نیاز خود به مواد اولیه و قطعات را از طریق چین تامین کنند و این موضوع کمک کرد تا تیراژ خودرو از شوک های تحریم خارج و رو به صعود برود. در واقع حفظ ارتباط چینی ها با خودروسازی ایران، یکی از دلایل اصلی عبور این صنعت از بحران های اولیه تحریم (حداقل در بخش تامین مواد اولیه و قطعات) به حساب می آید.

مورد دوم اما به خودروسازان خصوصی مربوط می شود. چینی ها سال هاست با بخش خصوصی صنعت خودرو ایران مراوده دارند و در دوران تحریم های اولیه، این ارتباط حفظ و حتی تقویت شد. به نظر می رسد اگر نبودند خودروسازان چینی، بخش خصوصی صنعت خودرو ایران روزهای بسیار سخت تری را نسبت به آنچه پشت سر گذاشت، تجربه می کرد.

با توجه به این تجربه، گمان می رفت چینی ها این بار نیز در جریان تحریم، در ایران بمانند و حتی با استفاده از خلاء اروپایی ها و آسیایی های معتبر، فعالیت شان را گسترش بدهند، اما تقریبا عکس آن رخ داد. با آغاز تحریم خودروسازی در اواسط تابستان 97، اروپایی ها، کره ای ها و ژاپنی ها به سرعت از خودروسازی ایران رفتند و ادامه این دومینو نیز به چینی ها رسید. مرور آار تولید خودرو در کشور طی دوران گذشته از تحریم نشان می دهد شرکت های چینی یا به کل از ایران رفته و یا فعالیت شان را به حالت تعلیق درآورده اند.

این در حالی است که شنیده ها خبر از بازگشت احتمالی خودروسازان چینی به یاران می دهند. به گفته منابع آگاه، خودروسازان چینی به دنبال یافتن راهکاری برای تداوم و یا ازسرگیری فعالیت خود در ایران هستند. مشکل بزرگی که پیش روی آنها قرار دارد، نقل و انتقال پول است و چشم بادامی ها به دنبال راهی برای حل این معضل هستند تا دوباره به خودروسازی کشور برگردند. این بازگشت احتمالی البته شامل حال آن دسته از خودروسازانی است که برنامه ای برای حضور گسترده در بازارهای جهانی ندارند، چه آنکه برخی دیگر از شرکت های خودروساز چینی دیگر بازارها را به ایران ترجیح داده اند.

در حال حاضر بیشتر خودروسازان بخش خصوصی که با چینی ها کار می کردند، عملا تولیدی ندارند و باید منتظر ماند و دید آیا شرکایشان باز خواهند گشت یا تحریم این اجازه را به آنها نخواهد داد.