طبق اطلاعاتی که در صورت های مالی خودروسازان آمده، جمع فروش صادراتی سه خودروساز بزرگ کشور در هشت ماه امسال تنها ۵۴۵ دستگاه بوده و آن هم متعلق به یک خودروساز. با ملاک قرار دادن این آمار، مشخص می شود ایران خودرو و پارس خودرو هیچ صادراتی طی سال جاری نداشته اند و تنها سایپا توانسته ۵۴۵ دستگاه از محصولات خود را به آن ور آب بفرستد. اینکه چرا صادرات خودرو چنین آمار ضعیفی را به خود می بیند، دلایل مختلفی دارد که بیشتر آنها در حوزه کمی و کیفی خلاصه می شوند.

هرچند خودروهای ایرانی هیچگاه بازار صادراتی چشمگیری نداشته اند، اما به هر حال در برخی مقاطع اعداد و ارقام بسیار بالاتری از آنچه طی هشت ماه امسال رخ داده، در این حوزه به ثبت رسیده است. در واقع صادرات خودرو همواره پروسه ای ضعیف در کشور بوده و این ضعف حالا بسیار بیشتر به چشم می آید.

خودروهای ایرانی معمولا گران از آب در می آیند، ضمن آنکه از سطح کیفی قابل قبولی نیز برخوردار نیستند. همین دو مولفه کافی است که درهای بازارهای خارجی به روی خودروهای ایرانی بسته شود که تقریبا شده است. در بازارهای صادراتی، قیمت و کیفیت دو فاکتور اساسی برای مشتریان به شمار می روند و رقبا از هر حربه ای استفاده می کنند تا دل آنها را به واسطه قیمت حداقلی و کیفیت حداکثری به دست بیاورند. این در حالی است که خودروسازان ایرانی به دلیل انحصار بازار داخل، چندان اهمیتی برای صادرات قائل نیستند.

در واقع چون هر آنچه به هر تعداد می سازند، در بازار داخل هضم می شود و مشتری دارد، دیگر صادرات دغدغه شان نیست و همین اندک محصولاتی هم که به خارجی ها می فروشند، به اصطلاح برای خالی نبودن عریضه است. موضوع صادرات اتفاقا حالا که نرخ ارز رشد کرده، از اهمیت بیشتری برخوردار است، چه آنکه درآمد خودروسازان را افزایش می دهد، با این حال تکیه گاه امن بازار داخل، چندان انگیزه ای برای حضور در بازارهای های خارجی باقی نگذاشته است.

این موضوع البته در مورد قطعه سازان هم صادق است، چه آنکه آنها با وجود خودروسازان داخلی، انگیزه چندانی برای صادرات ندارند، ضمن آنکه چالش های کمی و کیفی در مورد محصولات صنعت قطعه کشور نیز برقرار است.