سعید مدنی که خود قربانی این تغییرات است، دولت نهم را پایه گذار عزل و نصب های مدیریتی در "غول های جاده مخصوص" می داند و تاکید می کند در آن دوران و البته دولت دهم، در برخی موارد افراد کم سابقه و فاقد تخصص در ایران خودرو و سایپا به کار گرفته شدند.

*تغییرات مدیریتی طی حدودا یک و نیم دهه گذشته آیا توانسته کمکی به توسعه صنعت خودرو کشور کند؟

روند انتخاب مدیران خودروسازی، از دولت نهم به بعد تغییر کرد. تا قبل از این دولت، معمولا برای بنگاه های اقتصادی بزرگ از جمله خودروسازی، یک سری معیارها و شاخص هایی برای انتخاب وجود داشت، مثلا توانمندی و اهلیت و همچنین سوابق و تخصص. از زمان دولت نهم به بعد، این روال به هم خورد، مخصوصا اینکه رییس جمهور وقت می گفت می خواهد خودروسازی را در اختیار بگیرد. در آن مقطع وضع خودروسازی رو بهبود بود و ایران خودرو و سایپا در مسیر توسعه محصول قرار گرفته بودند، اما گرفتار تغییرات مدیریتی سیاسی شدند. تا قبل از این دولت، امور مربوط به خودروسازی در دفتر نیرومحرکه وزارت صنعت پیگیری می شد، اما از دولت نهم به بعد، وزیر و معاون وزیر و حتی رییس جمهور هم درگیر ماجرای تغییرات مدیریتی شدند. کاملا مشخص بود که ورود این افراد به مسائل مدیریتی در خودروسازی، جز اینکه کار را خراب تر کند، نتیجه ای در بر نداشت. اگر مدیران دهه 80 توسط دولت نهم تغییر نمی کردند، الان خودروسازی ما شرایط بهتری داشت.

*البته این روند در دولت یازدهم و دوازدهم هم ادامه پیدا کرد.

متاسفانه خیلی از سنت های زمان دولت نهم و دهم، در دو دولت اخیر هم باقی ماند و به نوعی نهادینه شد. آن زمان می گفتند فلانی آدم خوبی است و با انگیزه هم هست، پس به درد فلان خودروساز می خورد، اما کسی نمی پرسید طرف چه سوابق و تخصصی دارد. اصلا یکی از مصیبت های خودروسازی کشور این است که هر وقت روی روال توسعه افتاد، دچار تغییرات مدیریتی شد. در دهه 60 و در دوران آقای بهزاد نبوی، تست های ایدئولوژی و تخصصی داشتیم و تازه بعد از قبولی در آنها، باید می رفتیم از یک شرکت درجه شش شروع می کردیم تا اگر شایستگی مان ثابت می شد، آن وقت به بنگاه های بزرگتر برویم. یادم هست تا در خانه ها می آمدند تا گزینش کنند و به همین دلیل آدم ها حساب شده انتخاب می شدند و چون معتقد هم بودند، نه رانتی وجود داشت نه کسی دزدی می کرد. اصلا از این مسائل در دهه 60، 70 و حتی اوایل دهه 80 وجود نداشت، اما از دولت نهم به بعد افرادی را که لیاقت نداشتند، به کار گرفتند.

*آیا در این تغییرات، رانتی برای تغییر دهنده ها هست؟

اتفاقا رانت از نوع خاص آن وجود دارد. الان شرایط به شکلی است که برای انتصاب فلان مدیر در فلان خودروساز، باید نظر رییس جمهور یا حداقل وزیر صنعت نیز تامین شود و این بنایی است که پایه های آن در دولت نهم گذاشته شد. در چنین پروسه ای ضوابط گزینشی و شایسته سالاری عملا کنار رفته و عزل و نصب ها بر اساس دیدگاه های سیاسی انجام می شود. طبعا در این فضا خیلی به دنبال توسعه و حل و فصل مسائل اقتصادی و فنی نیستیم و همین است که مثلا با وجود تولید بسیار کمتر از ظرفیت، برای چند درصد افزایش تیراژ جشن می گیریم. شما به سایپا و ایران خودرو نگاه کنید؛ در این سال ها چند مدیرعامل عوض کرده اند؟ بهانه آقایان برای تغییرات مدیریتی این است که خودروسازان شرکت های تو در تو درست کرده اند و خودشان سهامدار خودشان شده اند. خب شما به جای عزل و نصب ها، تکلیف سهام ها را مشخص کنید؛ اصلا سهام را به بورس ببرید و بگذارید آنها که اهلیت دارند، بخرند و مجمع تشکیل دهند و خودشان هم مدیر انتخاب کنند. وقتی خودروسازان خصوصی شوند و سهامدار عام پیدا کنند، هیات مدیره آنها افراد شایسته را به کار می گیرند، چون دنبال منافع شان هستند. الان فلان مدیر با یک کاغذ می آید و با یک کاغذ هم می رود و نه مسوولیت خوب مدیریت کردن را دارد و نه بد مدیریت کردن. من توصیه می کنم گزارش اخیر تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از خودروسازی را بخوانید؛ در این گزارش به صراحت به دخالت ارگان ها و سازمان ها در خودروسازی اشاره و گفته شده که سازمان های بازرسی، اطلاعاتی و نظارتی تا چه اندازه در این صنعت نفوذ کرده اند. این اصلا اتفاق خوبی نیست،چون نهادی که باید نظارت و بازرسی کند، وقتی خودش ذینفع باشد، سوء مدیریت ها را گزارش نخواهد کرد. این هم که می گویند هیات مدیره مدیرعامل را تغییر می دهد، این طور نیست و معمولا توصیه های زیادی از بالاسری ها بابت عزل و نصب ها می شود.

*در حال حال آیا نیازی به تغییرات مدیریتی در خودروسازی داریم؟

فکرنمی کنم نیازی باشد، چون مدیران هر دو خودروساز در حد توان خود خوب کار می کنند. الان مسئله اصلی این است که قبل از تغییرات مدیریتی، مشکلات زیرساختی مانند قیمتگذاری دستوری، ترکیب سهام و البته خصوصی سازی را مشخص کنند. وقتی این مسائل درست شد، آن وقت بروند سراغ مدیران و اگر دیدند خوب کار می کنند، بگذارند بمانند و اگر نه، تغییر دهند.