با این حال به دلیل سیاستگذاری‌های غلط، این صنعت با مشکلات بنیادین و چالش‌های زیادی از جمله نرخ پایین بهره‌وری، کیفیت نازل، قیمت بالا، زیان انباشته، مدیریت ناصحیح، بنگاهداری، عدم توجه به توسعه تکنولوژی، بدهی‌های سرسام‌آور، بی‌توجهی نسبت به سلیقه و نیاز مصرف‌کننده دست به گریبان شده است.

جزئیات زیان انباشته خودروسازان
این وضعیت موجب شده زیان‌دهی صنعت خودروسازی روز‌به‌روز بیشتر شود؛ بر همین اساس نیز بررسی جزئیات زیان انباشته خودروسازان کشور از سال ۹۶ به این سو نشان می‌دهد سیر صعودی زیان انباشته از سال ۹۷ آغاز شده و تا به همین امروز نیز ادامه دارد.

بر این اساس در سال ۹۶ و پیش از تحریم صنعت خودروسازی کشور، زیان انباشته حدود ۸ هزار میلیارد تومان بود که سهم ایران‌خودرو پنج‌ هزار و ۸۶۰ میلیارد تومان، سهم سایپا هزار و ۱۴۰ میلیارد تومان و سهم پارس‌خودرو نیز ۹۷۸ میلیارد تومان بود.
با ورود به سال ۹۷ و آغاز تحریم صنعت خودروسازی کشور، زیان انباشته خودروسازان رشد محسوسی یافت، به گونه‌ای که به رقم (حدود) ۲۷ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان رسید. سهم ایران‌خودرو از این زیان ۱۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان، سایپا ۶ هزار و ۷۲۳ میلیارد تومان و پارس‌خودرو ۲ هزار و ۹۶۰ میلیارد تومان بود.
از سال ۹۷ به بعد زیان انباشته خودروسازان بدون ترمز بالا رفت. به این صورت که در سال ۹۸ مجموع زیانی که ثبت شد رقم (حدود) ۵۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بود. در این سال، ایران‌خودرو ۲۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان، سایپا ۲۵ هزار و ۴۶۰ میلیارد تومان و پارس‌خودرو ۲ هزار و ۸۷۰ میلیارد تومان زیان انباشته ثبت کردند.
البته در سال ۹۹ مجموع زیان انباشته خودروسازان اندکی کاهش یافت و رقم (حدود) ۵۲ هزار میلیارد تومان را ثبت کرد. در این سال سهم ایران‌خودرو حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان، سایپا حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان و پارس‌خودرویی حدود ۶ هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان بود.
با ورود به سال ۱۴۰۰ زیان انباشته خودروسازان افسار پاره کرد و به بالای ۷۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسید. در این سال ایران‌خودرو ۴۱ هزار میلیارد تومان، سایپا ۲۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان و پارس‌خودرو ۸ هزار و ۳۸۱ میلیارد تومان زیان انباشته ثبت کردند.
در پایان سال گذشته نیز خودروسازان به زیان انباشته ۱۲۹ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومانی رسیده بودند، همچنین آنها در شش ماهه نخست امسال متحمل زیانی ۳۴ هزار و ۲۵۱میلیارد تومانی شده‌اند.

چالش‌های فروش خودرو
به گفته کارشناسان و متولیان صنعت خودرو یکی از مشکلاتی که مسبب ایجاد زیان‌های نجومی در صنعت خودروسازی کشور شده مربوط به نحوه عرضه این محصول می‌شود. از حدود ۳ سال پیش که بازار خودرو بیش از پیش دچار آشفتگی و گرانی شده بود دولت تصمیم گرفت با شیوه‌ای تحت عنوان قرعه‌کشی، با ثبت‌نام از متقاضیان خرید خودرو و قرعه‌کشی میان آنها، هرج و مرج را در بازار خودرو کاهش دهد.

این شیوه خلاف آنچه که مسوولان تصور می‌کردند عمل کرد، یعنی با جولان دلالان علاوه بر مشکلات عدیده‌ای که درخصوص خرید و فروش کد ملی برای ثبت‌نام در قرعه‌کشی‌ها پیش آمد، فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار روز‌به‌روز بیشتر شد و مصرف‌کنندگان واقعی از بازار خارج شدند، تا جایی که امروز خودرو کاملا از یک محصول مصرفی تبدیل به یک محصول سرمایه‌ای شده است.

دولت برای بهبود این فرآیند تصمیم گرفت با راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش خودرو اقدام به عرضه انبوه خودرو به صورت مرحله‌ای کرد. ۲ مرحله برگزار و بیش از ۲ میلیون تعهد برای خودروسازان ایجاد شد. این شیوه نیز انتقادات زیادی را به همراه داشت، چراکه نوبت تحویل خودروی بسیاری از افراد به ماه‌ها بعد و حتی سال آینده موکول شد.
در نهایت پس از انتقادات بسیار به نحوه فروش انبوه و مرحله‌ای خودرو مقرر شد که خودروسازان هر زمان که مازاد تولید داشتند، اقدام به عرضه خودرو در سامانه یکپارچه کنند.
به دلیل زیان بالای تولید و البته افزایش روزافزون بدهی به قطعه‌سازان، خودروسازان در توافقی با قطعه‌سازان و وزارت صمت به منظور پرداخت بدهی‌های قطعه‌سازان که حالا به بالای ۷۰ همت رسیده است، اعلام کردند قصد دارند ۱۲۰ هزار خودرو را که بنا به ادعای خودشان مازاد است با نرخ ۵ درصد زیر حاشیه بازار بفروشند. با توجه به ابهامات بسیاری که در این توافق وجود داشت، در نهایت اعلام شد هنوز با این طرح موافقت نشده و مشخص نیست این طرح عملیاتی شود یا خیر.

چقدر خودرو فروخته شد؟
بررسی عملکرد خودروسازان منتشرشده روی سامانه کدال (ایران‌خودرو، سایپا، پارس‌خودرو) طی ۹ ماهه امسال نشان می‌دهد در مجموع ۷۲۸ هزار و ۹۱۵ دستگاه فروخته شده است.
این در حالی است که در مدت مشابه پارسال ۸۳۶ هزار و ۷۶۸ دستگاه فروخته شده بود. بنابراین فروش خودرو در ۹ ماهه امسال نسبت به ۹ ماهه پارسال با افت مواجه شده و خودروسازان ۱۰۵ هزار و ۸۵۳ دستگاه معادل ۹/۱۲ درصد کمتر فروخته‌اند.

کاهش ۵/۱۰ درصدی فروش ایران‌خودرو
بررسی عملکرد شرکت ایران‌خودرو نشان می‌دهد این شرکت طی ۹ ماهه امسال ۳۹۴ هزار و ۴۳۹ دستگاه خودرو فروخته که نسبت به مدت مشابه پارسال که ۴۴۰ هزار و ۳۷۹ دستگاه بود افت ۵/۱۰ درصدی معادل ۴۵ هزار و ۹۴۰ دستگاه را نشان می‌دهد. همچنین این شرکت صرفا در ماه آذر ۵۲ هزار و ۷۹ دستگاه خودرو فروخته است.
جزئیات فروش شرکت ایران‌خودرو نیز بیانگر آن است که در ۹ ماهه امسال ۴۱ هزار و ۴۷۴ دستگاه خودرو از گروه سمند تولید شده و در مقابل ۳۸ هزار و ۵۹۱ دستگاه به فروش رفته است؛ یعنی ۲ هزار و ۸۸۳ دستگاه از این خودرو فروخته نشده است.
۶۲ هزار و ۷۵۱ دستگاه دنا تولید شده و در مقابل ۶۲ هزار و ۱۸۹ دستگاه به فروش رفته است. بنابراین ایران‌خودرو ۵۶۲ دستگاه از این محصول را نفروخته است.
در ۹ ماهه امسال ۱۵ هزار و ۴۵۵ دستگاه‌ هایما تولید شده که ۱۴ هزار و ۷۷۷ دستگاه به فروش رفته است. به این ترتیب ۶۷۸ دستگاه‌ هایما نیز فروخته نشده است.
۱۴ هزار و ۴۴۵ دستگاه نیز در بخش سایر محصولات تولید شده که از این میزان ۱۴ هزار و ۴۰۴ دستگاه فروخته شده است، بنابراین ۴۱ دستگاه به فروش نرفته است.
۱۷ هزار و ۳۹۷ دستگاه رانا تولید شده که ۱۷ هزار و ۲۰۳ دستگاه فروخته شده است، بنابراین ۱۹۴ دستگاه به فروش نرفته است.
۲۰۹ هزار و ۸۵ دستگاه از گروه پژو تولید شده و در مقابل ۲۱۳ هزار و ۵۵۷ دستگاه به فروش رفته است.
۳۳ هزار و ۸۵۰ دستگاه تارا تولید شده و ۳۳ هزار و ۷۱۸ دستگاه از این محصول فروخته شده است، بنابراین ۱۳۲ دستگاه به فروش نرفته است.
به این ترتیب ایران‌خودرو ۴ هزار و ۴۹۰ دستگاه از محصولات تولیدشده خود را نفروخته است.

افت ۵/۱۲ درصدی فروش سایپا
بررسی عملکرد شرکت سایپا نشان می‌دهد این شرکت طی ۹ ماهه امسال ۲۵۵ هزار و ۷۱ دستگاه خودرو فروخته است، در حالی که در ۹ ماهه پارسال ۲۹۱ هزار و ۴۸۳ دستگاه خودرو فروخته بود. بنابراین ۳۶ هزار و ۴۱۲ دستگاه معادل ۵/۱۲ درصد کمتر از پارسال خودرو فروخته شده است.
این شرکت صرفا در ماه آذر ۳۲ هزار و ۶۱۰ دستگاه خودرو فروخته است.
جزئیات فروش شرکت سایپا نیز بیانگر آن است که در ۹ ماهه امسال ۳۶ هزار و ۶۱۶ دستگاه شاهین فروخته شده در حالی که ۳۷ هزار و ۶۵۸ دستگاه از این محصول تولید شده است بنابراین یک هزار و ۴۲ دستگاه از خودروی شاهین به فروش نرفته است. ۱۷۸ هزار و ۶۱۶ دستگاه نیز از خانواده X۲۰۰ (تیبا، کوییک، ساینا) تولید شده که از این میزان ۱۷۴ هزار و ۲۱۴ دستگاه به فروش رفته است، بنابراین از این خانواده نیز ۴ هزار و ۴۰۲ دستگاه به فروش نرفته است.
۴۲ هزار و ۷۴۱ دستگاه وانت ۱۵۱ تولید شده که در مقابل ۴۳ هزار و ۲۸۴ دستگاه فروخته شده که یا خودروهای ناقص تکمیل شده یا خودروهای تولیدشده از قبل فروخته شده‌اند.
در بخش سایر محصولات نیز شاهد تولید یک هزار و ۲۳۱ دستگاه هستیم که از این میزان ۹۵۷ دستگاه فروخته شده، بنابراین ۲۷۴ دستگاه از این بخش فروخته نشده است. همچنین ۱۹ دستگاه هم از خودروی جدید آریا اتومات تولید شده است.
به این ترتیب شرکت سایپا طی ۹ ماهه امسال ۵ هزار و ۷۱۸ دستگاه از تولیدات خود را نفروخته است.

کاهش ۵/۲۴ درصدی فروش پارس‌خودرو
بررسی عملکرد شرکت پارس‌خودرو نشان می‌دهد که این شرکت طی ۹ ماهه امسال ۷۹ هزار و ۴۰۵ دستگاه خودرو فروخته است، در حالی که در ۹ ماهه پارسال ۱۰۴ هزار و ۹۰۶ دستگاه فروخته بود، بنابراین ۲۵ هزار و ۵۰۱ دستگاه معادل ۵/۲۴ درصد کمتر از پارسال خودرو فروخته است.
این شرکت صرفا در ماه آذر ۸ هزار و ۱۷ دستگاه خودرو فروخته است.
در این مدت ۲۱ هزار و ۸۱۹ دستگاه کوییک معمولی دنده‌ای تولید شده که ۲۱ هزار و ۸۱۸ دستگاه به فروش رفته است.
از گروه Q۲۰۰ (خانواده کوییک) ۵۷ هزار و ۸۴ دستگاه تولید شده که از این میزان ۵۶ هزار و ۵۹۷ دستگاه فروخته شده است، بنابراین ۴۸۷ دستگاه از این خودرو به فروش نرفته است. همچنین ۳۲ دستگاه هم از خودروی جدید آریا اتومات تولید شده است.
این گروه خودروسازی واردات خودرو هم انجام می‌دهد که بر این اساس ۲۷۰ دستگاه ZOTYE T۳۰۰ DL۵ فروخته است.

منبع: روزنامه جهان صنعت