در دوران دولت دوم محمود احمدی نژاد که تحریم ها باعث شد شریکان خارجی صنعت خودرو و قطعه سازان به همکاری خود با طرف های ایرانی پایان دهند، خودروها به صورت ناقص تولید و راهی پارکینگ ها شدند.

اردیبهشت ماه سال ۹۷ نیز بعد از این که ترامپ پای تحریم های جدید علیه ایران را امضا کرد، شریکان خارجی باز هم ایران را ترک کردند و تولید خودرو با کسری پیش رفت.
در این شرایط، انباشت خودروهای ناقص در پارکینگ ها باعث کاهش تجاری سازی محصولات و در واقع کاهش میزان سرمایه در گردش خودروساز بزرگ كشور شد.

به این ترتیب ايران خودرو وارد فرآيندی شد که حاصل آن زیان انباشته ناخواسته بود. در نتیجه این اتفاقات نتوانست معوقات مالی خود به قطعه سازان را پرداخت کند و به این ترتیب تولید خودرو کاهش پیدا کرد. زیرا با توجه به تورم دست کم ۴۰ درصدی و افزایش نرخ ارز، قطعه سازان نیز توان تامین قطعات برای افزایش و حفظ تیراژ را نداشت.

فرآیند تولید خودرو ناقص برای حدود چهار سال ادامه پیدا کرد و فشارهای بالادستی برای افزایش تولید نیز چاشنی بد طعمی بود برای دست پخت تحریم ها علیه اقتصاد و صنعت ایران. اما با معرفی سید رضا فاطمی امین به عنوان وزیر صنعت و نشستن او پشت سکان هدایت صنایع ایران، طبق شعارهای انتخاباتی او صنعت خودرو باید با عبور از این بحران به روزهای خوب خود باز می گشت. اما اولین کار برداشتن بار حدود ۱۲۰ هزار خودرو کف خودروسازان کشور بود.
به این ترتیب پس از بررسی های مختلف مهم‌ترین استراتژی برای این مهم ترسیم شد، اولويت دادن به تکمیل خودروهاي کف بود. این در شرایطی اتفاق افتاد که زنجیره تامین از نظر توان افزایش تولید در شرایط خوبی قرار نداشت و عدم وصول مطالبات آنها از خودروسازان به صورت کامل باعث شده است توان تولید در این بخش از صنعت خودروسازی هم به نقطه دل خواه نرسد.

به این شرایط تنها را برای خلاصی از خودروهای کف که از نظر اقتصادی نگه‌داری آن‌ها در پارکینگ ها به دلیل پرداخت جریمه های دیرکرد تحویل به مشتریان و البته هزینه های انبارداری و ... به صرف خودروساز نیست، تکمیل کردن و تحویل دادن بود. از این رو ایران خودرو به عنوان بزرگ ترین خودروساز کشور سعی کرد، برنامه های تولید خود را با شیبی ملایم کاهش داده و قطعاتی که از قطعه سازان دریافت می کنند، را برای تکمیل خودروهای کف به کارگیری کنند. به این ترتیب خودروهای کف با شیبی ملایم تجاری سازی می شوند. از طرفی چراغ تولید در جاده مخصوص هم خاموش نمی شود.

البته با توجه به هدف گذاری های وزارت صمت برای تولید بیش از يك و نيم میلیون دستگاه خودرو در سال جاری این فرآیند شاید منطقی به نظر نرسد. اما بدون شک افزایش عرضه خودرو مستلزم عرضه و تجاری سازی محصولات به بازار است. پس با توجه به توان زنجیره تامین خودروسازان چاره نداشتند جز کاهش تولید در دو ماه اول سال و تکمیل و عرضه خودروهای کف. ضمن این که نباید فراموش کرد، بخش زیادی از خودروهای ناقص در کف پارکینگ ها قبلا به فروش رسیده است و به دلیل ناقص بودن خودروسازان دعوت نامه های تکمیل وجه را برای مشتریان صادر نکرده اند. از این رو این خودروها در حقیقت سرمایه در گردش ايران خودرو به حساب می آیند که نه تنها نمی توان از آن استفاده کرد، بلکه هزینه های دیگری نیز بر دوش سازنده می گذارند.

رشد تولید در راه است، ميثاق نامه توقف توليد ناقص امضا شد

اگر بخواهیم طبق آمارها موضوع تولید را در سال جدید بررسی کنیم. ایران خودرو از ابتدای امسال نسبت به سال گذشته در همین دوران افت تولید را تجربه کرده است. هر چند این آمار در ظاهر با استراتژی تولید فراتر از يك و نیم میلیونی وزارت صمت تناسب ندارد، اما نکته اینجاست که خودروهای تولید شده ناقص نیز در آمار تولید خودروسازان قرار دارند و در سال گذشته هر چند تولید بیشتری در دو ماه اول سال انجام شده است، ولی این خودروها اغلب ناقص بوده اند و امكان عرضه به بازار نداشته اند.
از این رو آن‌چه که امروز اهمیت بیشتری دارد، تجاری سازی است.

زیرا برای تنظیم بازار خودرو و کاهش فرهنگ دلالیسم در بازار، عرضه خودرو اهمیت بیشتری دارد. زیرا همانطور که از آمارها مشخص است، توان تولید در شرکتی چون ایران خودرو همچون گذشته است. اما سوال اینجاست که آیا استراتژی های وزارت صمت در صنعت خودرو به سمت صرفا افزایش آمار تولید است؟ یا منظور افزایش تولید و عرضه بازار است؟

بدون شک افزایش تولید و انبار خودرو در پارکینگ ها دردی از بازار و صنعت دوا نمی کند. در نتیجه تنها را با توجه به شرایط فعلی برای خودروسازی چون ایران خودرو که سبد گسترده ای از محصولات دارد، کاهش تولید خودرو ناقص است. به این ترتیب باید گفت تولید در این شرکت کاهش نیافته است، بلکه از زمان حضور خطیبی مدیرعامل جدید این خودروساز، تولید خودروهای ناقص کاهش یافته است. از این رو با عبور از خودروهای کف آهنگ تولید خودرو کامل افزایش خواهد یافت و کاهش تولید در دو ماه اول جبران می شود. مديران ارشد اين خودروسازي با امضاي ميثاق نامه اي متعهد به توقف توليد خودروي ناقص از ابتداي خردادماه شده اند.
ارايه محصولات جدید

مهدی خطیبی قبلا اعلام كرده است که قصد دارد در سال جاری هفت محصول جدید را معرفی کند. موضوعی که نباید آن برداشت اشتباه داشت. به طور کلی معرفی محصول جدید به معنی تولید با حجم بالا و عرضه در زمان معرفی نیست. این در حالی است که فرآیندهای طراحی و تولید نمونه های اولیه یا همان کانسپت در دو سال گذشته انجام شده است و حتی نمونه های اولیه مفهومی بعضی از این محصولات همچون کراس اور ایران خودرو در مرکز تحقیقات این خودروساز وجود دارد.
البته سرمایه گذاری در بخش تولید محصولات جدید بدون شک نیازمند پشتوانه مالی قدرت مندی است که اتفاق این مهم به لطف کاهش تولید خودرو ناقص و بازگشت سرمایه درگردش یک خودروساز میسر می شود.

دست بر قضا، این بخش از موضوع یکی از شاخص های مثبت مدیریت خطیبی در کیلومتر ۱۴ است. زیرا او دستور داده تولید خودرو ناقص در ایران خودرو دیگر انجام نشود و این موضوع پس از رهایی از بار خودروهای کف به معنی تولید و تجاری سازی در کمترین زمان ممکن است که در یک بازه زمانی کوتاه باعث رشد نقدینگی و قدرت سرمایه گذاری در ساخت قالب های محصولات جدید و شارژ زنجیره تامین می شود.

از طرفی نباید فراموش کرد به طور کلی محصول جدید در صنعت خودرو به معنای یک پلتفرم کاملا جدید نیست. زیرا بسیاری از خودروسازان معتبر جهان امروز در حال تولید خودروهایی هستند که پلتفرم های آنها چند سال قبل طراحی شده است و محصولات جدید آن‌ها در حقیقت ورژن های به روز رسانی شده هستند.

از این رو بخشی از هفت محصول جدیدی که مدیرعامل ایران خودرو به آن اشاره کرده است، در حقیقت محصولاتی هستند که برای جلب نظر مشتریان به روز رسانی شده است. پس این محصولات نیازمند سرمایه گذاری های کلان نیستند.
به این ترتیب باید در ابتدا منتظر بیرون آمدن خودروساز بزرگ کشور از زیر بار خودروهای کف باشیم تا زمینه های افزایش تولید و سرمایه گذاری در بخش های جدید پدید بیاید. ضمن این که ظرفیت های تولید در ایران خودرو به تنهایی به اندازه تولید حدود ۸۰۰ هزار دستگاه در سال است. پس در صورتی که این خودروساز بتواند زمان تولید و تحویل را به هم نزدیک کند، بی شک تامین مالی مناسب برای افزایش تولید را خواهد داشت.