در این مورد با رییس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی گفت‌وگو کرده‌ایم. محمدرضا نجفی منش معتقد است واردات و مشارکت‌های خارجی پس از لغو تحریم‌ها اشکالی ندارد، اما نباید به قیمت از دست رفتن داخلی سازی تمام شود. وی معتقد است کشور توان بالایی در تولید دارد و وقتی می‌تواند پهپاد با آن پیچیدگی را بسازد، توان ساخت خودروهای با کیفیت را هم دارد.

***

 *اظهارات اخیر معاون اجرایی قوه قضاییه مبنی بر ممنوعیت بازگشت برخی شرکت‌های خارجی به ایران (بعد از لغو تحریم)، این شائبه را ایجاد کرده که صنعت خودرو نیز از همکاری‌های بین المللی محروم خواهد ماند. شما این مسئله را تأیید می‌کنید؟

به هیچ وجه موافق ممنوعیت فعالیت شرکت‌های خارجی در ایران نیستم. از طرفی، بهتر است تصمیم گیری در مورد چنین مسائلی را به نهادها و مسوولان مرتبط واگذار کنیم. البته طبیعی است که اظهارنظر برای همه آزاد است، اما نباید فراموش کنیم که کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت دارد و آنجا باید در مورد آمدن و نیامدن شرکت‌های خارجی به خصوص خودروسازان، تصمیم گری شود. اگر قرار بر تعدد تصمیم گیری در چنین مسائلی باشد، سنگ روی سنگ بند نخواهد شد. البته نظر کلی من نیز این است که باید بیشتر روی توان داخل حساب باز کنیم نه خارجی‌ها و واردات.
*این احتمال وجود دارد که ایران و آمریکا تا چندی دیگر به توافق هسته‌ای و برجام بازگردند و تحریم‌ها لغو شوند. در این صورت امکان بازگشت شرکت‌های خارجی به خودروسازی کشور فراهم خواهد شد. به نظر شما بهتر است چه سیاستی را در قبال همکاری‌های خارجی جدید پیش بگیریم؟
ما در دوران تحریم از حجم تولید خودروهای مونتاژی کم کردیم و مثلاً در ایران خودرو، سهم آنها در سال ۹۹ به یک درصد رسیده است. در این دوران چند میز داخلی سازی برگزار شد و توانستیم برخی قطعاتی را که وارد می‌کردیم، به تولید داخل برسانیم. با این حال، تجربه نشان داده که ما معمولاً فراموشکاریم و پس فردا که برجام احیا شود و پول باشد، داخلی سازی را کنار می‌گذاریم و می‌رویم دنبال واردات.

*اشکالی دارد در دوران غیر تحریمی، در کنار تولید از واردات و مشارکت‌های خارجی هم بهره ببریم؟
خیر اما نباید دستاوردهای دوران تحریم را در داخلی سازی، فراموش کنیم، به خصوص در حوزه خودروسازی و قطعه سازی. به نظرم می‌توانیم مدل هند را در خودروسازی پیش بگیریم. هندی‌ها به سرمایه گذاران خارجی اعلام کردند برای حضور در خودروسازی این کشور باید تا ۸۰ درصد داخلی سازی داشته باشند و ما هم باید همین کار را بکنیم. البته قبول دارم که بازار ما کوچکتر از هند است، اما نباید در مذاکرات با خارجی‌ها آن را دست کم گرفت.

*در دوران پسابرجام تجریه شرط داخلی سازی ۴۰ درصدی قطعات را داشتیم، اما ناکام ماند. چه تضمینی هست این بار چنین نشود؟
اتفاقاً چون درصد داخلی سازی را پایین در نظر گرفتیم، اجرایی نشد، در حالی که اگر از همین اول کار، ساخت داخل بالا را شرط بگذاریم، ضمانت اجرایی بیشتری خواهد داشت. برای خارجی‌ها راحت‌تر است که قطعه وارد کنند، بنابراین ما نباید چنین فضایی را در اختیار آنها قرار دهیم. الان شرایط تولید در صنعت خودرو ما بهتر شده و باید از این ناحیه امتیاز بگیریم. ما جزو محدود کشورهایی هستیم که سال گذشته را با رشد تولید به پایان بردیم و حتی امثال چین و آلمان هم افت تیراژ داشتند.

*اما به نظر نمی‌رسد قطعه سازی ما توان داخلی سازی ۸۰ درصدی خودروهای خارجی را داشته باشد، دارد؟
اتفاقاً این توان وجود دارد و در دوران تحریم هم با ساخت قطعاتی مانند ECU به اثبات رسید. به نظرم اگر نهضت سازی ادامه پیدا کند، می‌توانیم ساخت داخل را بیشتر و بیشتر افزایش دهیم. البته قبول دارم که ابتدای کار سخت است، ولی وقتی در جریان قرار بگیریم، امکان تحقق اهدافی مانند داخلی سازی ۸۰ درصدی خودروهای خارجی وجود دارد. سال‌ها پیش که می‌خواستیم پیکان ۱۶۰۰ را داخلی سازی کنیم، هر یک از شرکت‌های قطعه ساز یک بخش آن را تقبل کردند و با گذشت زمان و البته رفع مشکلاتی که داشتیم، این خودرو ساخت داخل شد. اصلاً از داخلی سازی پیکان بود که بعدها توانستیم قطعات رنو را هم بسازیم. ما این همه شرکت‌های قطعه ساز و دانش بنیان داریم، خب چرا برای توسعه خودروسازی از آنها استفاده نکنیم. ما الان پهپاد آمریکایی را روی هوا می‌زنیم و خودمان آن را می‌سازیم، چرا نتوانیم خودرو بسازیم. همین نهادهای نظامی توانستند در دوران تحریم به داخلی سازی قطعات خودرو کمک کنند. به عنوان مثال، چاشنی کیسه هوا (ایربگ) را در اختیار قطعه سازان قرار دادند تا روند داخلی سازی آن آغاز شود.

*شما از داخلی سازی دفاع می‌کنید، در حالی که حتی برخی همکاران ان در قطعه سازی نیز واردات را بیشتر می‌پسندند.
بله خب وقتی وضع مملکت خوب شود و پول باشد، خیلی‌ها به سراغ واردات می‌روند و من هم حرفم این است که به بهانه باز شدن فضا، داخلی سازی را کنار نگذاریم. برای همین چالشی هم که شما می گویید، باید قانونی وضع شود تا از داخلی سازی در برابر واردات حفاظت کند. البته من مخالف واردات نیستم، حرفم این است که وقتی کالایی را در داخل می‌سازیم، مشابه آن را وارد نکنیم. قبول دارم که در کشورهای توسعه یافته، واردات و تولید در کنار هم دیده می‌شوند، اما این برای وقتی است که مملکت به اندازه کافی پول داشته باشد. پیشنهاد من این است که اگر قرار شد واردات خودرو را هم آزاد کنیم، در ازای صادرات باشد. به عبارت بهتر، از ارز حاصل از صادرات خودرو و قطعه برای واردات خودرو استفاده کنیم، نه اینکه پول نفت را بدهیم و خودرو خارجی بگیریم.