حال خودروسازی خصوصی ایران همچنان خوب نیست، چه آنکه آخرین آمارهای منتشره حکایت از افت سنگین تولید در این بخش دارد.
بنابر آماری که وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر کرده، در سه ماه نخست امسال کمتر از هشت هزار و ۵۰۰ دستگاه محصول سواری توسط خودروسازان خصوصی کشور به تولید رسیده است. اگر قرار باشد در سه فصل باقیمانده از سال نیز تولید بر منوال بهار باشد، تا پایان سال ۹۹ تیراژ خصوصی ها از ۵۰ هزار دستگاه نیز فراتر نخواهد رفت.
هرچند تولید بهار امسال در مقایسه با بهار ۹۸ افزایشی بوده، با این حال خودروسازان خصوصی فاصله زیادی تا بازگشت به دوران اوج خود دارند. تا پیش از تحریم خودروسازی کشور در تابستان ۹۷، تیراژ خودروسازان خصوصی به مرز ۱۰۰ هزار دستگاه نیز رسید تا سهم قابل توجهی از تولید و بازار در اختیار آنها قرار گیرد. ازآنجاکه ستون خیمه خودروسازان خصوصی را چینی ها تشکیل می دهند، گمان می رفت تحریم های آمریکا علیه صنعت خودرو کشور آسیب چندانی به این بخش وارد نکند. برخی حتی پیش بینی می کردند چینی ها با توجه به خروج شرکت های معتبر اروپایی از ایران، از این خلاء سود برده و فعالیت خود در خودروسازی کشور را افزایش دهند، با این حال چشم بادامی های زیرک خلاف تصورات عمل کردند. با تحریم صنعت خودرو، شرکت های چینی نیز سوار بر موج آن شده و برخی به طور کامل از ایران رفتند و برخی نیز فعالیت های خود را به حداقل رساندند. هرچند تحریم سبب کمرنگ شدن حضور چینی ها در ایران خودرو و سایپا نیز شد، اما این بخش خصوصی بود که ضربه اصلی را از بی وفایی چینی ها خورد. تا پیش از تحریم، بیش از ۱۰ خودروساز بخش خصوصی با همکاری چینی ها به مونتاژ محصولات مختلف از چری و گریت وال گرفته تا جک و بی وای دی، مشغول بودند، اما طی دو سالی که از تحریم می گذرد، برخی از این شرکت ها ایران را ترک کرده و آنها هم که مانده اند، تیراژی حداقلی دارند. اینکه چرا چینی ها چنین رفتاری را در دوران تحریم ایران در پیش گرفتند، می تواند ریشه در دو موضوع داشته باشد. نخست اینکه سختی های تحریم آنها را مجبور به ترک ایران یا کاهش فعالیت ها کرده است. به هر حال منهای اینکه مشارکت با خودروسازی ایران از نظر آمریکایی ها جرم بوده و جرائم مادی و معنوی به دنبال دارد، مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول نیز از انگیزه چینی ها (برای ماندن در ایران) کاست. به عبارت بهتر، برخی خودروسازان چینی از آمریکایی ها ترسیده و پا پس کشیدند و برخی دیگر نیز به این نتیجه رسیدند که ماندن در ایران به دردسرهایش (به ویژه مشکلات نقل و انتقال پول) نمی ارزد.
از سوی دیگر اما برخی خودروسازان چینی به طمع حضور در بازار آمریکا، دست ایرانی ها را در پوست گردو گذاشتند. شرکت های موردنظر سودای عرضه محصول به خصوص خودروهای برقی را در بازار آمریکا دارند و از همین رو ترجیح دادند بازار ایران را فدای رویایشان کنند. این رویا البته ممکن است هیچگاه یا حداقل به این زودی ها تعبیر نشود.
این اتفاقات اما در حالی رخ داد که ایران و چین حالا در آستانه همکاری جامعی ۲۵ ساله هستند و گفته می شود بخش مهمی از این عقد موقت، به خودروسازی ارتباط دارد. حال این پرسش مطرح است که با نهایی شدن قرارداد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، آیا تنها بخش خصوصی صنعت خودرو مشارکتی متفاوت از گذشته را با چینی ها خواهد داشت یا اینکه چشم بادامی های زیرک بی وفا قرار است شریک استراتژیک خودروسازی ایران شوند؟